Σεμινάριο του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας: «Αριστοτέλης περί κωμωδίας. Σημειώσεις στα περιθώρια του ανεύρετου δευτέρου βιβλίου της Ποιητικής» (Ιωάννης Κωνσταντάκος, 10/11/2021)

Το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Αθηνών σας προσκαλεί στο πλαίσιο του Μηνιαίου Σεμιναρίου Φιλοσοφίας 2021-2022 στη διάλεξη που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 10 Νοεμβρίου 2021, 5-7μμ, με ομιλητή τον κ. Ιωάννη Κωνσταντάκο, καθηγητή αρχαίας ελληνικής φιλολογίας (ΕΚΠΑ) και θέμα:

«Αριστοτέλης περί κωμωδίας. Σημειώσεις στα περιθώρια του ανεύρετου δευτέρου βιβλίου της Ποιητικής».

Το Σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί υβριδικά, με περιορισμένο αριθμό συμμετεχόντων στην Ανατολική Αίθουσα του Μεγάρου της Ακαδημίας Αθηνών (Πανεπιστημίου 28) και ταυτόχρονη διαδικτυακή μετάδοση.

Όσοι ενδιαφέρονται να παρακολουθήσουν το σεμινάριο είτε με φυσική παρουσία είτε διαδικτυακά, παρακαλούνται να επικοινωνήσουν στο e-mail annatatsi@academyofathens.gr.

Για τη συμμετοχή ενδιαφερομένων με φυσική παρουσία θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας βάσει εγγραφής και θα εφαρμοστούν όλα τα προβλεπόμενα υγειονομικά μέτρα (προσέλευση με επίδειξη πιστοποιητικού εμβολιασμού ή νόσησης και χρήση μάσκας)

Επισυνάπτονται εκτενής περίληψη και σημειώσεις του ομιλητή.

Σύντομη Περίληψη

Οι αναφορές στο κωμικό είδος και στα τεχνάσματα του γελοίου, που απαντούν στο ευρισκόμενο τμήμα του Περί ποιητικής και σε άλλα αριστοτελικά συγγράμματα, προσφέρουν ενδείξεις για τα πιθανά περιεχόμενα του χαμένου δευτέρου μέρους της Ποιητικής, το οποίο ήταν αφιερωμένο στην κωμωδία. Όσον αφορά τις απαρχές του κωμικού δράματος, ο Αριστοτέλης διατυπώνει δύο παραπληρωματικές απόψεις (τελετουργική και γραμματειακή), οι οποίες είχαν προαναγγελθεί ήδη από τους κωμωδιογράφους του πέμπτου αιώνα. Από τη μία πλευρά, η κωμωδία θεωρείται πως κατάγεται από τις φαλλικές πομπές. Από την άλλη, ο φιλόσοφος προβάλλει την ιαμβική ποίηση ως γραμματολογικό και θεματικό πρόδρομο του κωμικού δράματος. Είναι πιθανό πως σοφιστές ή άλλοι στοχαστές του πέμπτου αιώνα είχαν διερευνήσει τέτοια δραματολογικά ζητήματα, εμπνέοντας τις φαντασμαγορικές συλλήψεις των κωμικών, όπως ο Κρατίνος και ο Αριστοφάνης. Αργότερα οι ιδέες τους απορροφήθηκαν στην αριστοτελική σκέψη. Η διεξοδική εξέταση των ελαττωμάτων του χαρακτήρα (κακίαι) στα ηθικά συγγράμματα του Αριστοτέλη γεννάει την υποψία ότι ο φιλόσοφος καταγινόταν αναλυτικά με τα ήθη των προσώπων της κωμωδίας στο χαμένο μέρος της Ποιητικής. Πολλές από τις αδυναμίες καθ’ υπερβολήν ή κατ’ έλλειψιν (αποκλίσεις από τη μεσότητα της αρετής), όπως περιγράφονται στα αριστοτελικά Ηθικά, συμπίπτουν με χαρακτηριστικές συμπεριφορές προσώπων της κωμικής σκηνής, από ολόκληρη την ιστορία της αττικής κλασικής κωμωδίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ο άγροικος, ο αλαζών (πρβλ. ιδίως τους καυχησιάρηδες στρατιώτες της κωμωδίας), ο εύελπις, ο άσωτος, ο φειδωλός και ο αισχροκερδής, ο γαστρίμαργος.